Historia stosowania tapingu (plastrowania) sięga lat 70 ubiegłego wieku. Jednak przełomem okazało się zastosowanie plastrów przez sportowców w czasie Olimpiady w Pekinie, w roku 2008. Świat sportu oszalał na ich punkcie, a wraz z nim plastry przeszły do świata rehabilitacji. Obecnie jednak coraz więcej badań sugeruje, że początkowy zachwyt plastrami był przesadzony, a sam taping ma skuteczność porównywalną z zastosowaniem placebo.

Jak jest w rzeczywistości? Sprawdźmy.

W tym momencie nastąpi krótkie wyjaśnienie. Do artykułu wybrałem wyłącznie prace badawcze z roku 2019 i 2020. W mojej opinii powstało ich wystarczająco wiele, by nie musieć odwoływać się do badań starszych.

Taping – działanie

Najwłaściwiej działanie tapingu określa stwierdzenie: To zależy. Na rynku dostępne są różnorodne plastry, o zróżnicowanym działaniu. Inaczej działają plastry sztywne, a inaczej elastyczne.

Co do zasady plastry sztywne używane są w celu poprawy stabilności stawu. Plastry elastyczne stosowane są w celu odciążenia tkanek, a przez to zwiększenia ukrwienia, poprawy odprowadzania chłonki, czy w celu zwiększenia siły mięśniowej.

Należy zaznaczyć, że plastry stosowane w tapingu nie są nasączone żadnym lekiem. Składają się wyłącznie z tkaniny i warstwy kleju. Sama tkanina może mieć różne kolory, które w żaden sposób nie wpływają na właściwości plastra.

Wspomniałem, że plastry elastyczne odciążają tkanki. Co to oznacza? Aby to zrozumieć, bardzo skrótowo zarysuję anatomię ciała człowieka. Pod skórą znajduje się powięź, czyli tkanka łączna przeplatająca się z pozostałymi tkankami i utrzymująca wszystko „na miejscu”. Powięź okrywa między innymi mięśnie. Gdy mięśnie są zbyt napięte, naczynia krwionośne w ich obrębie są ściskane i dostarczają mniej krwi do tkanek.

Prawidłowe naklejenie plastra w niewielkim, ale wystarczającym stopniu unosi skórę, która w ten sposób robi więcej miejsca dla powięzi, która z kolei unosi mięśnie. To sprawia, że naczynka krwionośne mają więcej luzu, przez co krew płynie w nich sprawniej. To z kolei zwiększa dostawę tlenu i produktów odżywczych do komórek i ułatwia usuwanie produktów przemiany materii. Reasumując całość, mięsień ma szansę się rozluźnić.

Taping elastyczny – pozytywne wyniki badań

Badania wykazują, że poprawne aplikowanie plastrów pozwala zmniejszyć bóle różnego pochodzenia. Taping połączony z treningiem miał znaczący wpływ na redukcję dolegliwości w czasie bolesnych miesiączek. Plastrowanie było pomocne również w konflikcie rzepkowo udowym.

Co więcej, poza redukcją bólu badania wykazują pozytywny wpływ plastrowania na zwiększenie zakresu ruchomości stawów. W jednym z badań użyto plastrów do zredukowania zespołu ciasnoty podbarkowej, co umożliwiło badanym swobodniejsze ruchy kończyną górną.

Plastrowanie może wpływać na ograniczenie niepożądanych ruchów. W badaniu przeprowadzonym na baletnicach udowodniono, że poprawnie założone plastry zapobiegają wychyleniom stopy w płaszczyźnie czołowej. Oznacza to, że w czasie wyskoku i lądowania baletnica ma mniejszą szansę na skręcenie stawu skokowego. Innym zastosowaniem plastrów w tej kwestii jest klejenie np. stopy opadającej. Dzięki plastrom możliwe jest natychmiastowe poprawienie tempa, płynności i jakości chodu.

Wreszcie dobrze udowodniony jest drenażowy efekt tapingu. Pod wpływem odciążenia tkanek następuje szybsze wchłanianie krwiaków i zwiększa się ilość odprowadzanej chłonki. W połączeniu z manualnym drenażem limfatycznym taping stanowi doskonały sposób na walkę z nawracającymi obrzękami.

Taping elastyczny – negatywne wyniki badań

W Tureckim badaniu przeprowadzonym na 80 osobach udowodniono, że oklejenie łopatki nie ma wpływu na izometryczną siłę kończyny górnej.

W innym badaniu, przeprowadzonym na amerykańskich piłkarzach wykazano, że taping nie wpływa znacząco na uczucie zwiększonej stabilności stawów skokowych zawodników.

Zatrzymajmy się w tym miejscu, gdyż chciałbym wtrącić krótką uwagę. Zapewne zdajesz sobie sprawę z faktu, że nie każde badania są tak samo ważne dla ludzkości. Niektóre (niestety nie jest to wyjątek) bywają źle zaprojektowane. Moim skromnym zdaniem, właśnie z takimi badaniami mamy tu do czynienia.

Tak jak pisałem we wstępie, poprzez odciążenie tanek pod wpływem plastrów teoretycznie poprawia się ukrwienie, a więc i siła mięśni. Jednak w czasie wysiłku izometrycznego następuje ciągły, nieprzerwany skurcz mięśnia, który niemal zawsze skutkuje szybkim spadkiem siły. Dzieje się tak, gdyż napięte włókna mięśniowe uciskają na naczynia krwionośne. W tym wypadku nie ma znaczenia czy nakleisz plastry, czy nie.

W drugim ze wspomnianych badań zapytano badanych o odczucia. Brak uczucia zwiększenia stabilności wcale nie oznacza, że poprawy stabilności nie było. Oznacza jedynie, że badany nie czuł różnicy. Bardzo trudno odnieść się do badań opartych jedynie na subiektywnych ocenach uczestników. Oczywiście nie mogę (i nie chcę) kategorycznie stwierdzić, że badania były nierzetelne czy że wyniki sfałszowano. Mogę za to przypuszczać, że wśród innej grupy badawczej wyniki mogłyby być odmienne.

Taping nieelastyczny – wyniki badań

W przypadku plastrowania z wykorzystaniem nierozciągliwych taśm wyniki badań są dość zróżnicowane.

Z jednej strony badania wskazują, że oklejenie strony podeszwowej stopy u zawodników futsalu pomaga równomiernie rozłożyć siły działające na stopę. Z drugiej inne badania wykazują, że plastry nie przynoszą żadnych istotnych zmian w równowadze i stabilności stawów skokowych u zawodniczek siatkówki.

Taping – słowo końcowe

Czy warto, żebyś stosował taping na sobie i swoich pacjentach? Wydaje mi się, że tak i to z kilku powodów.

Po pierwsze, zasadniczo nie ma możliwości, by taping zaszkodził. W większości przypadków (jeżeli jest zaaplikowany zgodnie z wszystkimi zasadami plastrowania) w najgorszym razie nie zaszkodzi. A badania wskazują, że potencjał do pozytywnego działania jest znaczny.

Po drugie Twój pacjent pod wpływem samego faktu, że ma założone plastry, prawdopodobnie będzie bardziej świadomy ciała, przeciążeń, konieczności prawidłowego wykonywania ruchu. Może mu to wyjść jedynie na dobre.

Po trzecie, nawet jeśli cały taping opiera się na działaniu placebo, to co to za różnica? Ważne, że występują pozytywne rezultaty.

Gdzie najlepiej zacząć przygodę z tapingiem? W księgarni. Do zostania mistrzem oklejania potrzebujesz trzech rzeczy: znajomości anatomii (dobry atlas załatwia sprawę), znajomości technik (YouTube jest pełen poradników) i trochę wyobraźni / logicznego myślenia.

Badania

DoğanHanife i wsp. – The effect of kinesio taping and life style changes on pain, body awareness and quality of life in primary dysmenorrhea
Arrebola L. i wsp. Investigation of different application techniques for Kinesio Taping® with an accompanying exercise protocol for improvement of pain and functionality in patients with patellofemoral pain syndrome: A pilot study
Klich S. i wsp. – Preventative Taping in Futsal: An Exploratory Analysis of Low-Dye Taping on Planter Force Distribution and Pain Sensitivity
Hemali J. Gandhi – Effect Of Taping On Scapular Posture And Shoulder Range Of Motion In Subacromial Impingement Syndrome
Eren I i wsp. – Kinesio taping has no immediate effect on shoulder isometric scapation strength: A study of healthy participants
Sheng Y. i wsp. – Effect of Kinesio Taping on the Walking Ability of Patients with Foot Drop after Stroke
Nichols D. i wsp. – Kinesiology Taping of the Ankle Does Not Improve Dynamic Balance in NCAA Athletes
Botsis A. i wsp. – Effect of Kinesio® Taping on Ankle Complex Motion and Stiffness and Jump Landing Time to Stabilization in Female Ballet Dancers
Germanna Medeiros Barbosa i wsp. – Ankle taping and bracing does not change static and dynamic balance in volleyball players