Masaż izometryczny. Prosty temat na szybki wpis pomyślałem dziś rano. Okazuje się jednak, że znów powstaje wpis, którego wersja końcowa jest zupełnie inna, niż zakładałem. Etap zbierania materiału źródłowego już nieraz zweryfikował podejście do tematu. Nie przedłużając, zaczynajmy.
Masaż izometryczny – co to takiego.
Masaż izometryczny to rodzaj masażu wykorzystujący techniki masażu klasycznego, w celu zwiększenia siły mięśni poddanych zabiegowi. Cechą charakterystyczną jest to, że mięśnie masowane są w skurczu izometrycznym (czyli jest napięcie, ale bez ruchu) – stąd nazwa.
Sam zabieg składa się z fazy przygotowawczej, gdy masażysta rozmasowuje wstępnie mięśnie pacjenta, by przygotować je na obciążenie dalszego masażu. W fazie właściwej następują serie napięć z dość intensywnym masażem, przedzielone obniżającymi napięcie technikami wykonywanymi na rozluźnionych mięśniach. Na koniec masażysta znów masuje rozluźniająco, by zmniejszyć napięcie mięśni.
Wiem, że opisałem to bardzo skrótowo i nieprecyzyjnie, ale zaraz wytłumaczę taką decyzję. Podane powyżej informacje są jedynymi, które są zgodne u różnych autorów. Szykując się do tego wpisu, otworzyłem podręcznik Zborowskiego. Masaż izometryczny opisany w części pierwszej (w moim wydaniu strony 89 do 91), ma się nijak do masażu izometrycznego opisanego w podręczniku autorstwa Magiery i Walaszka (strona 282).
Serio. Łącznie w obu głównych podręcznikach, o masażu izometrycznym (którego znajomość jest wymagana na egzaminie zawodowym techników masażystów) napisano 4 strony! Co więcej, informacje z obu podręczników są sprzeczne.
Masaż izometryczny – Magiera i Walaszek
Faza wstępna trwa 5 minut i ma na celu wywołanie przekrwienia oraz pobudzenie proprioceptorów.
Faza właściwa. Na napiętym mięśniu masażysta rozciera, ugniata, oklepuje okolicę masowaną. Na rozluźnionym stosuje się delikatne głaskanie, roztrząsanie i wibrację poprzeczną. Czas skurczu izometrycznego to 15-30 sekund. Faza rozluźnienia to również 15-30 sekund. Ogólny czas trwania tej fazy to 5 do 8 minut.
Faza końcowa to powtórzenie technik z fazy wstępnej.
Masaż izometryczny – Zborowski
Faza wstępna to masaż technikami analogicznymi do opisanych przez Magierę i Walaszka. Czas nie jest podany.
Faza właściwa to 6 cykli (ich ilość można zwiększyć lub zmniejszyć) naprzemiennie następujących faz skurczu i rozluźnienia mięśnia. Na napiętym mięśniu należy zastosować jedynie rozcierania powierzchowne (całymi dłońmi). Na rozluźnionym mięśniu stosowane techniki obejmują „ugniatanie podłużne na przemian z wibracją poprzeczną”. I teraz następuje najlepsze. O ile czas fazy rozluźnienia to zawsze 1 minuta (a więc już jest duża różnica między autorami), to czas fazy skurczu jest różny. Poszczególne fazy skurczu trwają odpowiednio: 2, 4, 8, 16, 32, 40 sekund. Moim osobistym faworytem pozostaje dwusekundowe rozcieranie całego masowanego mięśnia (np. czworogłowy uda). Ja nie potrafię zrobić tego dokładnie, choć pewnie wynika to z moich braków w warsztacie.
Faza końcowa przebiega tak jak wstępna. Czas również nie jest określony.
Masaż izometryczny – działanie
Po zapoznaniu się z przebiegiem masażu należy zadać sobie pytanie, jak on właściwie działa. Obaj autorzy postulują, że masaż izometryczny zwiększa siłę mięśni poddanych zabiegowi. Żaden nie podaje bibliografii, na której się opierał. Poszukałem więc samodzielnie i… znalazłem jedno, jedyne badanie dotyczące masażu izometrycznego.
Jakież było moje zdziwienie, gdy odkryłem, że poza Polską masaż ten jest właściwie nieznany. A już totalnie nie ma badań związanych z tym zagadnieniem. A nie, przepraszam, w końcu znalazłem jedno. Badanie pani Kariny Ratajczak i pana Janusza Płomińskiego z 2015 roku wykazuje, że masaż izometryczny nie zwiększa siły.
Ponieważ to tylko jedno badanie, pozwolę sobie je streścić. 40 chorych po złamaniu typu Collesa (nasada dalsza kości promieniowej) poddano rehabilitacji. Wszyscy mieli zabiegi fizykoterapeutyczne i ćwiczenia indywidualne. Dodatkowo połowa z nich miała zabiegi masażu izometrycznego.
W badaniu siły chwytu dokonanego za pomocą siłomierza nie wykazano istotnych statystycznie różnic między obiema grupami. Jedyne istotne różnice wystąpiły między młodymi a starszymi, w obu grupach jednocześnie.
Masaż izometryczny – przeciwwskazania
Skoro już ustaliliśmy, że skuteczność zabiegu jest raczej wątpliwa, to jeszcze krótko opowiem o przeciwwskazaniach do masażu izometrycznego. Nigdy nie wykonuj masażu izometrycznego u pacjentów z chorobami centralnego układu nerwowego. Stwardnienie rozsiane, udary, dystrofie mięśniowe czy zaniki o charakterze postępującym to tylko niektóre z przeciwwskazań. Dodatkowo nie należy wykonywać tego masażu u pacjentów, których siła mięśniowa jest poniżej 4 w skali Lovetta. No i oczywiście standardowe przeciwwskazania do masażu klasycznego również tu obowiązują.
Podsumowanie
Jak sam widzisz, skuteczność masażu izometrycznego jest wątpliwa a metodyka wykonywania zabiegu diametralnie odmienna zależnie od autora. Myślę, że tym bardziej trzeba systematycznie weryfikować posiadaną wiedzę, by stosować skuteczne metody lecznicze.
W ramach ciekawostki napiszę jeszcze, że szukając materaiłów do artykułu, dostrzegłem, że w podręczniku Zborowskiego wśród bibliografii występuje Magiera, a u Magiery Zborowski. Ciekawa sytuacja, gdy autorzy opierają swoje publikacje pośrednio na starszych wydaniach własnych publikacji. Inna sprawa, że Zborowski ma 13 pozycji w bibliografii (w wydaniu z 2008), Magiera zaś 156.
Miłego masowania. Do następnego razu
Badania
Ratajczak K., Płomiński J. Wpływ masażu izometrycznego na siłę chwytu globalnego chorych po leczeniu zachowawczym złamań dalszego końca kości promieniowej. Doniesienie wstępne
