Hej. Nie wiem jak Tobie, ale mi jest ostatnio zdecydowanie gorąco. Ja wiem, że lato i w ogóle, ale niemal każdego dnia marzę o zimnym prysznicu i drinkach z palemką (oczywiście schłodzonych). Koniec końców prysznic biorę co najwyżej letni, bo zimna woda i moja skóra zdecydowanie się nie lubią…a o drinkach mogę jedynie pomarzyć. Może więc czas na masaż lodem? Kiedyś miałem okazję go wykonywać, ale chętnie sprawdzę, co nauka ma do powiedzenia na temat tego zabiegu.

Masaż lodem – lodowe kostki

Szczerze, wydaje mi się, że masaż lodem jest najprostszym masażem do wykonania. No może jednym z trzech najprostszych (obok masażu bańkami i masażu gorącymi kamieniami). Wszystko, czego potrzebujesz to osoba masowana, kostka lodu i ręcznik.

Jaki lód najlepiej się nadaje do zabiegu? Ponieważ nie należę do plemienia Inuitów (wiedziałeś, że Eskimos to nazwa obraźliwa?) nie mam zbyt wiele do powiedzenia w tej kwestii. Zwykły lód ze zwykłej wody jest jak najbardziej w porządku. Ważne, by kostka była dość duża i nie stopiła się po kilkunastu sekundach, gdyż zabieg trwa dłużej.

Oczywiście można w specjalistycznych sklepach kupić odpowiednie przyrządy pomocnicze (jak choćby uchwyty do kostki lodu), ale można też z powodzeniem użyć sprawdzonych patentów z dzieciństwa. Chyba każdy zamrażał sok w kubeczku po jogurcie. Dokładnie tak samo możesz stworzyć lód potrzebny do masażu. Jeśli wsadzisz do kubeczka drewnianą szpatułkę, to zapobiegniesz również odmrożeniu własnych palców.

Innym sposobem (jednorazowego użytku) jest zamrożenie wody w jednorazowym, styropianowym kubku. I jest jak chwycić i w ręce nie jest zimno.

Jak wykonać masaż lodem

Jeśli masz już lód, możesz przystąpić do wykonania zabiegu. W sumie to jedyną dostępną techniką pozostają głaskania, więc na nich się skupmy. Możesz masaż lodem wykonywać na dwa sposoby.

Po pierwsze (i to polecam osobiście) masaż może składać się z serii krótkich głaskań kostką lodu, pomiędzy którymi następuje kilka sekund przerwy. Czyli głaszczesz – przerwa – głaszczesz. Dzięki zastosowaniu przerw trudniej odmrozić skórę, dajesz klientowi czas na oswojenie się z zimnem i możesz lepiej kontrolować siłę oddziaływania zabiegu.

Z drugiej strony możesz masować w sposób ciągły, czyli wykonywać głaskania bez żadnej przerwy. Jest to zabieg o wiele bardziej wychładzający, niż gdy wykonujesz go z przerwami. Z drugiej strony ciężej kontrolować stan skóry i ewentualne zaburzenia czucia zimna.

Cały zabieg nie powinien trwać zbyt długo. 5 minut na jedną okolicę w zupełności wystarczy. Nie chcesz przecież spowodować odmrożeń, prawda? W tym czasie możesz dowolnie łączyć (lub nie) oba sposoby masowania.

Jeżeli dodatkowo chcesz zintensyfikować efekt zimna, pozwól, by roztopiony lód sam odparował ze skóry pacjenta. Jeśli masz jednak litość w sercu, zawsze możesz użyć ręcznika do osuszenia masowanej okolicy.

Jak miejscowe zimno wpływa na układ krążenia

Zanim dowiesz się, jak działa masaż lodem, chciałbym przeprowadzić Cię przez trochę teorii. Jak zapewne wiesz, pod wpływem zimna skóra w miejscu schłodzonym staje się blada i jej temperatura się obniża. Dzieje się tak, gdyż naczynia krwionośne w schładzanej okolicy obkurczają się, minimalizując w ten sposób utratę ciepła z organizmu.

Naczynka nie zostają jednak obkurczone cały czas. Gdy tylko czynnik chłodzący (w naszym przypadku jest to kostka lodu) przestaje działać z mózgu płynie kolejna informacja do naczyń krwionośnych. Dalszy opis jest bardziej obrazową metaforą niż opisem rzeczywistych wydarzeń… W każdym razie kontynuujmy.

Mózg mówi do reszty ciała: No dobra, zagrożenie zimnem minęło, ale pozostaje kwestia odżywienia tkanek. Skoro przed chwilą mniej krwi dopływało do komórek schładzanych, to teraz potrzebują one specjalnych dostaw tlenu i produktów odżywczych. Rozszerzę naczynia krwionośne, by zapewnić świeże dostawy tlenu do zmrożonych wcześniej komórek.

Koniec metafory. W drugiej fazie już po schłodzeniu nowo napływająca krew znacznie zwiększa temperaturę mrożonych tkanek. Człowiek czuje przyjemne ciepło na skórze i pod nią. Dodatkowo ponownie rozszerzone tętniczki dostarczają zwiększoną ilość tlenu i produktów odżywczych. Żyły z kolei szybciej i sprawniej zabierają resztki, niewykorzystane przez komórki.

Działanie masażu lodem.

Czas bym wreszcie napisał, jakie efekty masażu lodem opisali w swoich pracach badawczych naukowcy.

Jako pierwsze omówię badanie warszawskich naukowców. Badali oni wpływ masażu lodem i zimnego prysznicu na zapobieganie zakwasom. Aby zakwasić organizmy badanych, kazali grupie 36 osób przez minutę wykonywać jak najwyższe podskoki z pełnego przysiadu. Jeśli spróbujesz kiedyś powtórzyć to wyzwanie, to z chęcią przeczytam w komentarzu, jakie było Twoje samopoczucie.

Natychmiast po wysiłku jedna grupa rozpoczęła zwykły odpoczynek, druga poszła pod prysznic, a badani w trzeciej grupie udali się na masaż lodem. Wyniki były dość ciekawe. Zarówno zimny natrysk, jak i masaż lodem okazały się skutecznymi sposobami na szybsze wchłanianie mleczanów i zapobieganie zakwasom w ogóle. We wnioskach praca zawierała stwierdzenie, że masaż lodem polecany jest głównie sportowcom, którzy orientują się, które mięśnie są obciążone pracą. Zimny prysznic zalecany był tym, którzy odczuwali ogólne zmęczenie i niezbyt orientowali się w anatomii człowieka.

Inne badania (dużo wcześniejsze) przeprowadzili tureccy badacze. Sprawdzali oni, czy masaż lodem, terapia TENS i elektroakupunktura mogą być skutecznymi metodami zwalczania bólu. Na warsztat wzięli badanych z chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych. W dużym skrócie – wyniki potwierdziły hipotezę wstępną. Badani nie tylko odczuwali mniejszy ból w czasie spoczynku, ale również zaobserwowano zmniejszoną sztywność mięśni, zwiększenie siły mięśnia czworogłowego uda i zwiększony zakres ruchomości w stawach. Co ważne, każda z tych terapii działała lepiej niż efekt placebo.

Na koniec opiszę jeszcze japońskie badanie. Tym razem użyto masażu lodem w terapii… dysfagii (zaburzeń połykania) u chorych po przebytym udarze mózgu. Trudno odmówić japońskim badaczom pomysłowości. W każdym razie okazuje się, że masaż lodem skracał czas między komendą „przełknij ślinę” a faktycznym przełknięciem. Co więcej, okazało się, że badani, którzy wcześniej w ogóle nie potrafili połykać, po masażu lodem odzyskali tę funkcję. Biorąc pod uwagę fakt, że problemy z przełykaniem występują nawet u 40% chorych po przebytym udarze, jest to interesujące spojrzenie na rehabilitację.

Masaż lodem a skręcenia

W czasie gdy pracowałem w przychodni, do gabinetu rehabilitacji niemal codziennie przychodzili pacjenci, którzy na skierowaniu mieli zaleconą krioterapię. Najczęstszymi schorzeniami były zwyrodnienia lub urazy tkanek miękkich. Zajmijmy się tymi drugimi, a dokładnie skręceniami i zwichnięciami. Czy masaż lodem (jako szybkodostępna forma schładzania) jest zalecany? Odpowiedź brzmi: to zależy kiedy.

Krótko po urazie (czas liczony w minutach), przyłożenie lodu do ciała (najlepiej przez dodatkową warstwę tkaniny) spowalnia powstawanie obrzęku. Czyli efekt jest pozytywny.

W późniejszym czasie mrożenie powoduje zwiększenie krążenia żylnego i w konsekwencji narastanie obrzęku. Czyli efekt odwrotny do zamierzonego. Warto o tym pamiętać.

Podsumowując

Masaż lodem to bardzo ciekawa opcja dla sportowców, którzy chcą przyspieszyć regenerację po ciężkim treningu. Zabieg ten jest również przydatny w walce z bólem w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów. Wreszcie masaż lodem wykazuje pewne nieoczywiste właściwości w leczeniu po udarach.

Ponieważ niezbyt mocno interesują mnie zabiegi kosmetyczne, to tylko wspomnę na koniec o działaniu lodu na skórę. Redukuje wzmożone napięcie skóry, poprawia jej odżywienie, wpływa na poprawę ukrwienia obszaru poddanego masażowi. Słowem same plusy… Gdyby tylko ten lód nie był taki zimny…

Badania

Hochschuler S. How to Use Ice Massage Therapy for Back Pain

Adamczyk G. i wsp. The use of thermal imaging to  assess the effectiveness   of ice massage and cold-water immersion as methods for supporting post-exercise recovery

Yurtkuran M., Kocagil T. TENS, Electroacupuncture and Ice Massage: Comparison of Treatment for Osteoarthritis of the Knee

Nakamura T., Fujishima I. Usefulness of Ice Massage in Triggering the Swallow Reflex