Ostatnio coraz częściej spotykam masażystów, którzy zajmują się szeroko pojętymi masażami wschodnimi, relaksacyjnymi i kosmetycznymi. Jednocześnie coraz rzadziej spotykam masażystów stosujących masaż klasyczny. Muszę tu przyznać, że moje techniki też nie są czysto klasyczne, niemniej jednak wydaje mi się, że warto zdawać sobie sprawę z tego, jakie są fundamentalne zasady masażu klasycznego.

Dlaczego? Dlatego, że ich zastosowanie zapewnia nie tylko bezpieczeństwo pacjenta, ale i chroni masażystę przed ewentualnymi nieprzyjemnymi konsekwencjami. Nie przedłużając więc wstępu zapraszam Cię do przypomnienia sobie jakimi zasadami kieruje się masaż klasyczny.

Żeby poprawnie wykonać masaż klasyczny, należy stosować się do 18 zasad jego wykonania.

Brak znajomości (i niestosowanie) zasad masażu może w najlepszym razie spowodować brak poprawy u pacjenta, w najgorszym zgon lub zagrożenie pozbawieniem wolności masażysty.

1. zasady masażu klasycznego – wywiad z pacjentem

O wywiadzie z pacjentem pisałem dużo we wcześniejszych artykułach, tu zaś jedynie wspomnę, że brak wywiadu stawia masażystę na przegranej pozycji w razie ewentualnego sporu z pacjentem. Ponadto to właśnie w czasie wywiadu i diagnostyki dowiadujesz się, co pacjentowi dolega i podejmujesz decyzję o zastosowaniu konkretnej terapii.

2. zasady masażu klasycznego – informujemy co zrobimy

Przed masażem opisujesz pacjentowi, jak przebiegnie zabieg: jakie pozycje będzie musiał przyjąć, jaką część ciała będziesz masował i w jakiej kolejności. To zbyteczne, pomyślisz być może. Nic bardziej mylnego. To właśnie teraz uzyskujesz akceptację na masaż np. pośladków czy okolicy dekoltu. Chroni Cię to przed późniejszymi oskarżeniami o naruszenie intymności oraz poprawia relację z pacjentem. Pamiętaj, że łatwiej zdobyć zaufanie pacjenta, gdy ten będzie wiedział czego się spodziewać.

3. zasady masażu klasycznego – prosimy o informacje

Poproś, by pacjent zgłaszał wszelkie uwagi dotyczące masażu: Czy techniki są zbyt słabe lub zbyt intensywne. Czy któraś jest nieprzyjemna? Masaż, o czym jeszcze napiszę w dalszej części tekstu, nie powinien boleć. Poza tym pacjent powinien zgłaszać gorsze samopoczucie w trakcie masażu i wszelkie inne dolegliwości.

4. zasady masażu klasycznego – ułożenie pacjenta

Pacjent powinien przyjąć pozycję zapewniającą jak najlepsze rozluźnienie mięśni, zwłaszcza mięśni posturalnych. Najlepszą pozycją jest pozycja leżąca, z odpowiednimi klinami i wałkami umożliwiającymi wygodne (w pozycji rozluźnienia stawów) ułożenie kończyn.

5 zasady masażu klasycznego – zakrywamy niemasowane części ciała

Zrób to, w celu zapobiegania wyziębieniu ciała oraz zapewnienia poczucia maksymalnej intymności. Tu więcej nie trzeba chyba tłumaczyć. Przy okazji pacjent ma świadomość, jak daleko będą sięgały techniki masażu, co może mieć istotne znaczenie podczas masażu na przykład uda czy pośladków.

6. zasady masażu klasycznego – stosujemy się do wskazań i przeciwwskazań

Co do zasady, nie powinieneś masować, jeżeli w wywiadzie lub innym momencie zabiegu stwierdzisz przeciwwskazania do zabiegu. W praktyce czasem nagina się tę zasadę, ale wtedy musisz być świadomy odpowiedzialności, jaką bierzesz na siebie.

7. zasady masażu klasycznego – odpowiedni kierunek masażu

Masaż kończyn wykonujemy zgodnie z krążeniem żylnym. 

Oznacza to, że kończyny masujesz od palców do stawu ramiennego lub stawu biodrowego.

Masaż grzbietu i klatki piersiowej powinieneś wykonać w kierunku dogłowowym i od linii pośrodkowej do boków ciała.

Masaż brzucha wzdłuż linii białej, od linii białej do linii pachowej, od kolców biodrowych przednich górnych do przeciwległych kątów żeber

Powłoki brzuszne zgodnie z przesuwaniem treści pokarmowej

Głowa od czubka głowy do podstawy szyi

Twarz od linii pośrodkowej do skroni lub kątów żuchwy i dalej na szyję

* Zupełnie inny kierunek technik występuje na przykład w masażu partnerskim. W tym wypadku masaż ma pobudzać ukrwienie miednicy, więc masaż prowadzony jest właśnie w tym kierunku.

8. zasady masażu klasycznego – czas trwania zabiegu

Powinieneś masować odpowiednio długo. Nie zaleca się masażu trwającego krócej niż 10 minut. Z drugiej strony zbyt długi masaż jednej okolicy może dostarczać zbyt wielu bodźców, co spowoduje reakcję paradoksalną. Zamiast rozluźnić, spowodujesz obronne napięcie tkanek. Czas trwania zabiegu jest zależny od schorzenia, aktualnego stanu zdrowia pacjenta, wielkości powierzchni masowanej i numeru zabiegu w serii.

9. zasady masażu klasycznego – siła zabiegu

To, z jaką siłą wykonasz masaż zależny od wieku pacjenta, jego płci, zawodu, typu budowy i aktualnego stanu zdrowia. Co do zasady ludzie starsi i dzieci, a także pracownicy umysłowi powinni być masowani słabiej niż osoby dorosłe i pracownicy fizyczni. Nie bez znaczenia są tu również osobiste upodobania pacjenta.

W każdym przypadku powinieneś pamiętać o regule Arndta- Schulza. Reguła ta mówi, że: słabe bodźce podtrzymują procesy życiowe, bodźce o średnim natężeniu działają pobudzająco, silne bodźce wpływają hamująco na procesy życiowe albo wywołują reakcje paradoksalne, natomiast bardzo silne bodźce znoszą te procesy.

Z reguły tej wynika, że najkorzystniej jest stosować bodźce o średnim natężeniu, dostosowane do indywidualnej reaktywności osoby masowanej, przez co uzyskuje się najlepsze efekty lecznicze.

10. zasady masażu klasycznego – każdy chwyt powtarzamy min 2 razy

Jednokrotnie wykonany chwyt może nie być w pełni skuteczny, ale nie możesz powtarzać w nieskończoność jednego chwytu. Masaż nie może być monotonny, więc dobierz tyle technik, by zapełnić czas trwania masażu przy ich dwu lub trzykrotnym wykonaniu.

11. zasady masażu klasycznego – nie można przerywać chwytu

Przerwanie chwytu powoduje nieosiągnięcie zamierzonych skutków. To samo tyczy się techniki wykonanej w niepełnej długości (masaż rozpoczęty od połowy długości mięśnia).

12. zasady masażu klasycznego – nie można przerywać masażu

Zabieg przerwany nie ma sensu i należy go rozpocząć od nowa. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, gdy pacjent lub masażysta poczują się gorzej (w wypadku pacjenta należy skonsultować się z lekarzem co do dalszych zabiegów).

13. zasady masażu klasycznego – odpoczynek po masażu

Zasada bardzo często ignorowana. Pacjent po masażu powinien odpocząć przez 15-20 minut. Masaż jest zabiegiem wysokobodźcowym. Czasem pacjent odczuwa zawroty głowy, czasem czuje zmęczenie mięśni. Mimo to często pacjenci sami rezygnują z odpoczynku, łamiąc przy tym kolejną zasadę masażu.

14. zasady masażu klasycznego – nie wychładzamy pacjenta

Wyjście po zabiegu na chłodne powietrze może skutkować przeziębieniem lub konsekwencjami naczyniowymi i mięśniowymi.

15. zasady masażu klasycznego – po 3-5 zabiegach może pogorszyć się samopoczucie

Związane jest to z adaptacją organizmu do bodźca. Wyobraź sobie to w ten sposób: Pacjent latami czuje dolegliwości bólowe. Jego organizm przyjmuje to za punkt wyjścia, coś „normalnego”. W momencie rozpoczęcia zabiegów ciało pacjenta przechodzi traumę, więc mózg wysyła sygnały mówiące: „Hej, przestań, bo wytrącasz się ze stanu domyślnego”.

Powinieneś uświadomić Twojego pacjenta, że coś takiego może nastąpić. Co więcej, jest to dobry sygnał, bo oznacza, że zabiegi wywierają jakiś wpływ na ciało pacjenta.

16. zasady masażu klasycznego – liczba zabiegów w serii i częstotliwość zabiegów

Podstawowa seria to 10 zabiegów. Tyle trwa też seria w ramach rehabilitacji ze środków NFZ.

Niezależnie od długości serii 3 ostatnie zabiegi należy wykonywać w zwiększonych odstępach czasu, by dać szansę mechanizmom adaptacyjnym pacjenta na dostosowanie. Mówiąc prościej, zwiększając przerwy między masażami, dajesz szansę organizmowi pacjenta na odzwyczajenie się od masaży. W innym wypadku może wystąpić pogorszenie stanu zdrowia po skończonej serii, gdyż organizm pacjenta nie poradzi sobie pozostawiony sam sobie.

Zabiegi masażu powinny mieć miejsce nie rzadziej niż 2 razy w tygodniu, bo każdy kolejny zabieg będzie odbierany jako pierwszy w serii. Co do zasady codziennie można wykonywać masaż klasyczny, chyba że lekarz zleci inaczej (np. w ciężkiej chorobie oddechowej czy krążeniowej).

17. zasady masażu klasycznego – dokumentacja

Ta zasada łączy się z zasadą o przeprowadzaniu wywiadu. Dokumentacja chroni masażystę w razie problemów i umożliwia bardziej obiektywną ocenę postępu rehabilitacji. Pamiętaj o tym, że masażystę obowiązuje ochrona danych osobowych pacjenta.

18. zasady masażu klasycznego – primo non nocere

Moim zdaniem najważniejsza zasada masażu w ogóle. Jeśli czegoś nie wiesz, nie jesteś pewny, to się do tego przyznaj. Lepiej zapewnić pacjenta, że „nie wiem, ale się dowiem”, niż narażać go na utratę zdrowia, a siebie na ośmieszenie, gdy Twoja niewiedza wyjdzie na jaw.

To tyle na dziś na ten temat. Mam nadzieję, że artykuł jest pomocny. Jeśli masz jakieś pytania lub uwagi, podziel się nimi w komentarzach. Dzięki za uwagę, do następnego razu.

Artykuł powstał w oparciu o podręcznik Zborowski A. Masaż klasyczny